Wyprawy

TEREN: SIEWIERZ – Na dolomitowej hałdzie


Siewierz to niewielkie miasto zlokalizowane w powiecie będzińskim, około 25 km na północny-wschód od Katowic.
Pod względem innych śląskich miast nie odznacza się niczym szczególnym ale jest tu coś co może przyciągnąć naszą uwagę – Górnicze Zakłady Dolomitowe i eksploatacja na dużą skalę.


(geoportal.gov.pl – ortofotomapa z cieniowaniem i hipsometrią)

O minerałach występujących w tutejszych kamieniołomach słyszałem już niejednokrotnie więc przy najbliższej okazji jaka się nadarzyła postanowiłem sprawdzić lokalizację osobiście. Teren musiałem jednak ograniczyć wyłącznie do przeglądnięcia materiału na hałdzie zlokalizowanej najbliżej Drogi Krajowej nr 1 – E75…i było warto.

Kopalnia odkrywkowa w Siewierzu to zakład w którym pozyskiwany jest dolomit na potrzeby budownictwa, drogownictwa i hutnictwa.
Eksploatuje się tu skały wieku dewońskiego i triasowego.
Z występujących minerałów można wymienić m.in. kalcyt, dolomit, ankeryt, galena, sfaleryt, cerusyt, smithsonit, goethyt.

Materiał odłożony na hałdzie reprezentowany jest w znacznej mierze przez skałę dolomitową różnego typu. Zauważyć możemy tutaj chociażby skały zróżnicowane pod względem zabarwienia (szary, brunatny) czy występowania kawern wypełnionych kryształami kalcytu bądź dolomitu.
Kawerny obecne są w znacznych ilościach i zdecydowana większość bloków skalnych posiada pustki ze szczotkami. Obok dolomitu na hałdzie możemy natrafić również na wapienie.


Kalcyt obecny jest najpowszechniej, jednak przeważnie są to szczotki zbudowane z drobnych, kilkumilimetrowych kryształów. Większe monokryształy trafiają się znacznie rzadziej.
Barwa kalcytu jest zróżnicowana, znaleźć możemy kryształy począwszy od barwy białej, przez jasnomiodowe, aż po intensywnie bordowe, mocno zabarwione tlenkami żelaza.
Warto zwrócić uwagę, że obecne w pustkach kryształy znacznie różnią się pod względem jakości – zdarzają się okazy wyjątkowo urokliwe o dobrze wykształconych kryształach, bardziej przejrzystych o mocnym połysku.
Analogicznie do kalcytu kawerny bardzo często wypełnia również dolomit oraz z łatwością możemy natrafić na masywne skupienia ankerytu (Fe-dolomit) o brunatnej barwie.
W mniejszych ilościach natkniemy się na minerały rud Zn-Pb (sfaleryt/galena) oraz goethyt, który występuje w formie masywnych pokryw.

Wypada jeszcze dodać, że chcąc zdobyć lepsze okazy do kolekcji pasuje zaopatrzyć się chociażby w 5 kg młot; jak to zwykle bywa najlepsze okazy jest najtrudniej zdobyć. Często ładnie wykształcone szczotki tkwią w dużych bryłach dolomitowych, które nie ulegają pod uderzeniami zwykłego sprzętu terenowego.

Hemimorfit z Siewierza:

W sieci można znaleźć wzmiankę o tym, że w Siewierzu znajdziemy hemimorfit występujący w formie charakterystycznych czerwonych kryształów wypełniających pustki w dolomicie kawerniastym.
Kilka lat temu, na jednej z krakowskich giełd udało mi się nawet kupić taki okaz, podpisany właśnie jako hemimorfit pochodzący z Siewierza.
Mając do dyspozycji więcej okazów tego typu wykonaliśmy badania rentgenograficzne, które wykazały, że minerał określany jako hemimorfit jest w rzeczywistości dolomitem*.
Oczywiście, nie wyklucza to w żaden sposób występowania hemimorfitu, aczkolwiek wygląda na to, że niektórzy kolekcjonerzy powinni zweryfikować to, co posiadają w kolekcjach.



Niektóre z badanych okazów


Okaz kupiony jako Hemimorfit

Film o Górniczych Zakładach Dolomitowych Siewierz dostępny na YouTube:

______________________________________________________________________

* Rentgenogramy zostaną dodane do wpisu w późniejszym czasie – na dzień dzisiejszy nie mam możliwości ich opublikowania

Za jakość fotografii w tym wpisie przepraszam – wyjątkowo nie byłem zaopatrzony w mój sprzęt.

Piotr Zając
realgarblog.com


6 komentarzy

  • Julian Skoczowski

    Dziękuję za ten opis:) Mieszkam 10km od Siewierza we wsi Najdziszów. Tutaj można znaleźć mnóstwo konkrecji manganu-właściwie mangan w metalicznych bryłkach – piękny, srebrno-niebieski-do fioletu. Rozmiary od milimetrowych do dużych kilogramowych. Dużo tego mam zebrane, bo ciekawiło mnie co to? I przypadkiem znalazłem odpowiedź w materiałach z 1935′-wiercono tu za manganem i był znaleziony.
    A wśród dolomitów z Siewierza można znaleźć septarie kalcytu w ciemnym-brązowym – chyba dolomicie – mam tego kilka ładnych kilogramów. Pozdrawiam.

  • Behnam soleymanian

    Hello, I found a stone that is similar to what you described on the site. If you want to see it, I will send you a photo. I would like you to explain the type of this stone to me. Please tell me if this stone is worth selling or not?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *