CHALCOPYRITE – Minerał Chalkopiryt

Chalkopiryt (eng. Chalcopyrite, ros. Халькопирит) to pospolity minerał z gromady siarczków, siarczek miedzi i żelaza o wzorze CuFeS₂

Chalkopiryt w magnezycie
Poch.: Mútnik, Hnúšťa, Bańska Bystrzyca, Słowacja
Okaz znaleziony w 2012 roku. Kol. Piotr Zając

Jego nazwa pochodzi od greckich słów khalkos i pyr, oznaczających miedź i ogień, nawiązując tym samym do składu chemicznego i barwy minerału (piryt z miedzią). Ze względu na barwę wykazuje duże podobieństwo do pirytu z którym bywa często mylony. Barwa chalkopirytu jest jednak nieco intensywniejsza – mosiężnożółta ze złotawym lub zielonawym odcieniem, co wraz z określeniem podstawowych cech minerału (np. postaci kryształów i stopnia twardości) pozwala na identyfikacje, oraz jednoznaczne odróżnienie chalkopirytu od pirytu.

Chalkopiryt i piryt
Poch.: Horný Bartolomej, Novoveská Huta,
Spišská Nová Ves, Słowacja.
Wielkość okazu: 12 cm. Kol. Piotr Zając

Ch. jest główną i zarazem najbardziej rozpowszechnioną w przyrodzie rudą miedzi, zawierającą do 35% czystego metalu. Często zawiera domieszki selenu, złota i srebra. Występuje w skupieniach ziarnistych, skorupowych lub w formie wypryśnięć. Tworzy często zbliźniaczone kryształy o pokroju pseudoośmiościennym. Ma nierówny lub muszlowy przełam, oraz niewyraźną łupliwość. Twardość 3.5-4 w skali Mohsa, gęstość ok. 4.2 g/cm³. Chalkopiryt odznacza się metalicznym połyskiem, oraz zielonoczarną rysą. Jest nieprzeźroczysty i kruchy.

Chalkopiryt i syderyt 
Poch.: Kaiwu, Hezhang, Bijie, Guizhou, Chiny
Okaz prezentowany na XX Lwóweckim Lecie Agatowym w 2017 roku

Ch. jest minerałem szeroko rozpowszechnionym. Najczęściej spotykany jest w żyłach kruszcowych wraz z innymi siarczkami. Występuje w utworach pneumatolitycznych, hydrotermalnych i metasomatycznych. Jest częstym składnikiem skał magmowych i metamorficznych. Współwystępuje głównie z pirytem, markasytem, arsenopirytem, kobaltynem, bornitem, kowelinem, chalkozynem, pirotynem, sfalerytem, galeną, tetraedrytem.

Chalkopiryt, galena, sfaleryt i kwarc
Poch.: Kop. Krushev, Madan, Smolan, Bułgaria
Kol. Grzegorz Słowik. Wielkość okazu: 75 mm

Największe złoża chalkopirytu znajdują się w: Bingham, Jerome, Butte itd. (USA), Katanga (Kongo), Ural (Rosja), Ani (Japonia), Cavnic (Rumunia), Braden (Chile). W Polsce występuje przede wszystkim w permskich łupkach miedzionośnych (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy), Miedziance śląskiej, Rędzinach, Złotym Stoku, Kowarach itd. (Dolny Śląsk), Ślichowicach, Kostomłotach, Miedziance i Miedzianej Górze (okolice Kielc), a także w rejonie Myszkowa (Tatry).

Chalkopiryt, bornit, malachit
Poch.: Szyb Luisa, Ciechanowice, Dolnośląskie, Polska
Okaz z wymiany kolekcjonerskiej. Kol. Piotr Zając

Chalkopiryt i arsenopiryt
Poch.: Radzimowice, Dolnośląskie, Polska
Kol. Grzegorz Słowik. Wymiary: 67 mm x 55 mm x 20 mm

Piotr Zając
realgarblog.com