HISTORIA ZIEMI – Polecana literatura

Biblioteczka bloga REALGAR regularnie się powiększa, a kolejną książką, która wzbogaciła nasze zbiory jest dzieło o znamiennym tytule „Historia Ziemi” autorstwa Stevena M. Stanleya oraz Johna A. Luczaja. Pierwsze wydanie książki w USA miało miejsce już w roku 1999, a jej oryginalny tytuł brzmi „Earth System History”. Recenzowana przez nas pozycja jest już wydaniem czwartym, równocześnie będąc drugim w Polsce. Bestseller, którego wydawcą jest Wydawnictwo Naukowe PWN.

Autorzy

Steven M. Stanley oraz John A. Luczaj są profesorami geologii, aktywnie działającymi na amerykańskich uczelniach wyższych takich jak Uniwersytet Hawajski czy Uniwersytet Johna Hopkinsa. W swojej karierze naukowej zarówno Stanley, jak i Luczaj prowadzili różne badania z zakresu geologii, geochemii i mineralogii. Każdy z nich z powodzeniem prowadzi kursy terenowe z nauk o Ziemi. Obaj Panowie są członkami wielu Akademii Nauk US oraz laureatami licznych prestiżowych nagród. Należy wspomnieć, że profesor Stanley jest autorem wcześniejszych wydań „Historii Ziemi” oraz biografii Karola Darwina. To jednak nie wszystko, a więcej szczegółowych informacji o autorach można znaleźć w ich własnym dziele.

Historia Ziemi mająca 4,5 miliarda lat

Najnowsze wydanie „Historii Ziemi” to książka nie tylko dla geologów, geografów czy innych przedstawicieli nauk przyrodniczych. Pozycja ta jest skierowana dla każdego, kogo po prostu interesuje zielona planeta i jest ciekaw jej przeszłości. To historia, która została zapoczątkowana ponad 4,5 mld lat temu i trwa po dzień dzisiejszy. W książce przedstawiono wszelkie zmiany jakie zachodziły na Ziemi na przestrzeni tych lat. Autorzy nie tylko zadbali o to, by czytelnik zaznajomił się z aktualną wiedzą geologiczną, ale również otrzymał zasób wiadomości o powstaniu i formowaniu się skorupy ziemskiej czy atmosfery i hydrosfery. Procesy górotwórcze, wulkanizm czy geneza naszych przodków, co zostało również szczegółowo opisane i wyjaśnione.

W książce Stanleya i Luczaja przedstawiono również wędrówki kontynentów, to jak się łączyły i rozrywały, a także konsekwencje jakie to niosło. Wszystko w bardzo czytelny i przyjemny dla okna sposób, okraszony dużą ilością grafik, rysunków i zdjęć. Nie zapomniano także o oceanach, gdzie jedne zanikały, w innych miejscach tworzyły się na nowo. Trzeba też zauważyć, że „Historia Ziemi” to nie tylko kontynenty, skały i oceany. To również historia życia; autorzy poświęcili sporo miejsca w swojej książce, by móc opowiedzieć o życiu na Ziemi na każdym jej etapie.

Książka podzielona jest na 20 rozdziałów, z czego każdy z nich jest zbudowany tak, by jak najbardziej kompleksowo przedstawić dany temat. W ten sposób otrzymujemy swego rodzaju kompendium; wszystko co wydarzyło się na Ziemi zostało opisane i zawarte w tym kompletnym dziele autorstwa dwóch profesorów geologii. Dodatkowym atutem tego ponad 600 stronnicowego podręcznika są piękne kolorowe ilustracje, zdjęcia, ryciny, a nawet wykresy, które mają na celu pomóc czytelnikowi w zrozumieniu nie zawsze prostych do wytłumaczenia procesów geologicznych zachodzących na naszej planecie. Ilość grafik nie jest przesadzona, a całość jest na tyle zgrabnie ułożona, że stanowi zachętę do czytania. Dzięki temu przeglądając ją, pojawia się pokusa do dalszego zagłębiania w tekst. Plusem książki jest też jej język, dostosowany do zwykłego czytelnika, a nie naukowca. W ten sposób nie potrzeba wcześniejszego przygotowania z geologii czy geografii, by móc zrozumieć treść. Dodatkowo każdy rozdział zakończony jest podsumowaniem i pytaniami, na które odpowiedź można znaleźć w tekście. Ułatwieniem jest również słownik trudnych wyrazów znajdujący się na końcu książki.

W książce zrezygnowano z tłumaczenia wielu angielskich nazw. Nie wszystkie mają swój polski odpowiednik, dlatego też i ich tłumaczenie nie byłoby właściwe. Książka ma charakter uniwersalny, aczkolwiek trzeba podkreślić, że góruje w niej amerykanocentryzm. Zdecydowana większość informacji dotyczącej geologii regionalnej dotyczy Ameryki Północnej, USA, dlatego też próżno w niej szukać szczegółowych informacji o geologii historycznej Europy, a tym bardziej Polski. Są jednak drobne akcenty odnoszące się do naszego Kraju, jak chociażby wzmianka o tropach tetrapoda w kamieniołomie Zachełmie w Zagnańsku.

Nowe wydanie

Drugie polskie wydanie wprowadza szereg zmian, zarówno bardzo istotnych, jak i kosmetycznych. Nie dość, że pozycja zyskała współautora (poprzednia edycja była bez dr. Luczaja), który dodał wiele istotnych informacji, to również poza nową okładką, książka otrzymała o wiele bardziej przyjemną dla oka szatę graficzną. Widać to już chociażby na spisie treści, gdzie zrobiło się bardziej kolorowo i przejrzyście. Każdy z poszczególnych działów zyskał nowe zdjęcia czy rysunki, które tym bardziej wzbogacają zawarte w tekście treści. Zostały również zaktualizowane wyniki badań czy pomiarów; wszystko po to, by czytelnik miał możliwość zapoznania się z jak najbardziej aktualnym stanem ówczesnej wiedzy. Miejscami zmieniono sposób zawarcia informacji, co miało chociażby miejsce przy okazji podsumowań na końcu każdego rozdziału. W kwestiach bardziej kosmetycznych zrezygnowano z zapisu „figura” pod każdą grafiką, co zostało zastąpione przez „Ryc.”. Jest to jednak jedynie skromny ułamek wszystkich zmian w wydaniu, które to szczegółowo omówiono w przedmowie, na pierwszych stronach książki.

Minerały skałotwórcze i skały

Od ogółu do szczegółu. Na podstawie rozdziału drugiego przeanalizujmy sobie budowę konkretnego segmentu oraz sposób przedstawienia zagadnień. W ten sposób zagłębimy się w najbardziej interesującą nas część, odnosząc się do całej zawartości książki. Omówienie dotyczy rozdziału w którym pochylono się nad podstawowymi i najmniejszymi jednostkami strukturalnymi Ziemi jakimi są minerały. Równocześnie dotyczy on konkretnie minerałów skałotwórczych, przez co stanowi zgrabne przejście do petrografii. Nie jest to jednak tylko przegląd podstawowych cech minerałów czy typów skał, a szczegółowe wniknięcie w problematykę, począwszy od najmniejszego możliwego elementu jakim jest atom. Jak powszechnie wiadomo, definicja minerału opiera się na pierwiastku, związku chemicznym i sieci krystalicznej, jednak autorzy Historii na tym nie poprzestali; każdy z tych elementów definicji jest szczegółowo wyjaśniony tak, by jak najdokładniej wytłumaczyć czym jest minerał. Na tym etapie wiele miejsca poświęcono chemii nieorganicznej, a reakcje, związki chemiczne czy sieci krystaliczne tłumaczone są na przykładzie chlorku sodu – halitu. Kolejno wyjaśniane są poszczególne właściwości minerałów i pojęcia jak łupliwość czy twardość, a w tabeli zestawiono główne grupy minerałów z ich właściwościami. Takie przyrównanie na pewno zasługuje na uwagę, chociaż w mojej ocenie stanowi zbyt duże uproszczenie i wymaga doprecyzowania.

Po krótkim omówieniu podstawowych grup minerałów skałotwórczych autor przechodzi do skał, poświęcając kilka stron na każdy z trzech typów. Zdecydowanie najwięcej miejsca poświęcono skałom osadowym, opisując erozję, procesy powstawania czy uziarnienie. Skały magmowe i metamorficzne są ujęte mniej szczegółowo, a niektóre z rodzajów skał są raczej wspomniane, niż opisane. Można to uznać za uchybienie, jednak trzeba też zdać sobie sprawę, że na lekko ponad 30 stronach rozdziału nie da się zamieścić całej nauki o skałach jaką jest petrografia. Autor we właściwy sobie sposób stara się przedstawić wszystkie jego zdaniem kluczowe informacje dotyczące minerałów skałotwórczych i skał, stosując skróty i uproszczenia. W ten sposób zawiera wszystko co najważniejsze, od podstaw, tak, by jak najlepiej zobrazować dany temat. Jest to widoczne w rozdziale Minerały skałotwórcze i skały, a także w całej książce „Historia Ziemi”. Taka właśnie jest; kompendium wiedzy, które pozwala na dalsze jej pogłębianie.

Złotówki wydane na wiedzę

„Historia Ziemi” na pierwszy rzut oka może odstraszać. 600 stron, opasła księga dla której trudno znaleźć wystarczająco dużo miejsca na półce (a do damskiej torebki, to już na pewno się nie zmieści 😉 ). Po co nam takie tomiska, kiedy w internecie można znaleźć wszystko? Nieprzypadkowo na samym początku recenzji napisaliśmy, że książka jest bestsellerem wydawnictwa PWN. Popularność mówi sama za siebie, a wszystko dlatego, że mamy do czynienia z wiedzą w pigułce – dość dużej, ale świetnie poukładanej, kompletnej, aktualnej i umożliwiającej zrozumienie trudnych zagadnień. Jest to również dobre przygotowanie do dalszego pogłębiania wiedzy, jeśli ktoś po lekturze będzie chciał rozwijać się w zakresie geografii czy geologii. Dla kogo? Dla każdego, bez względu na wykształcenie i poziom wiedzy. Dobrze zainwestowane pieniądze, które procentują…na przykład przy okazji tworzenia geologicznego bloga 😉

Fragment książki: Rozdział I. Ziemia jako System

Poniżej kilka technicznych informacji:

Tytuł: Historia Ziemi
Autor: Steven M. Stanley, John A. Luczaj. Tłumaczenie: Marek Czekański
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.
Oprawa: Miękka
Format: 297×210 mm
Rok wydania: 2023, wydanie drugie
Ilość stron: 604
ISBN: 9788301228217

Link do książki na ksiegarnia.pwn.pl

Wojciech Sierny, Mariola i Piotr Zając
realgarblog.com

Poznaj pozostałe wpisy na blogu z działu Polecana literatura:

​

„MINERAŁY I SKAŁY POLSKI” Eligiusz Szełęg

 Już na starcie otrzymujemy coś szczególnego, co dotyka tematu który nas interesuje, jednocześnie opierając się na przykładach dla nas dostępnych. Jako człowiek który interesuje się minerałami ok. 30 lat, skupiający swój zbiór… ← Czytaj więcej

„LABORATORIUM W SZUFLADZIE. GEOLOGIA I MINERAŁY” Zasław Adamaszek

Pozycja dla rozpoczynających swoją przygodę z pozyskiwaniem okazów, budujących kolekcję, zainteresowanych doświadczaniem geologii. Także i szczególnie dla tych, co lubią coś zrobić samemu i cieszyć się, że się przydało… ← Czytaj więcej

„URANOVÉ MINERÁLY ČR A JEJICH NEJVÝZNAMNĚJŠÍ NALEZIŠTĚ” Petr Pauliš, Karel Babka i in.

Monografia o czeskich minerałach U. 570 stron zawierające m.in. obszerne opisy, mapy, przekroje geologiczne, fotografie, oraz wyniki badań. Na łamach książki skupiono się na dwóch lokalizacjach: Jáchymov i  Příbram… ← Czytaj więcej

„MIEDZIANKA. 700 LAT DZIEJÓW GÓRNICZEGO MIASTA” Marcin Makuch, Tomasz Stolarczyk

Kompedium wiedzy o Miedziance, czyli wszystko od budowy geologicznej, przez archeologię, aż po historię miasta. Całość okraszona bogato ilustrowanymi mapami, starymi zdjęciami czy pięknymi widokówkami… ← Czytaj więcej

„ALBUMY MONOGRAFICZNE O POLSKICH AGATACH” Remigiusz Molenda, Jan Rzymełka

Trzy pozycje o tytułach: „Agates from Kraków vicinity”, „Agaty z okolic Lwówka Śląskiego”, „Agaty z Płóczek Górnych”. Na strony albumów, z pośród tysięcy okazów wybrano te najbardziej wyjątkowe i niepowtarzalne…  ← Czytaj więcej

Fraza kluczowa: Historia Ziemi – Steven M. Stanley, Johna A. Luczaja | Historia Ziemi – kompendium | Historia Ziemi – Earth System History | Historia Ziemi – PWN
#recenzjaksiazki #wydawnictwopwn #pwn #książkageografia #GeologyPage #minerały #historiaziemi #earthsystemhistory