MINERAŁY I SKAŁY POLSKI – Polecana literatura

Rok 2023 powoli zmierza ku końcowi. Przyniósł nam dużo ciekawostek związanych z minerałami i szeroko pojętą geologią, w tym nowe odkrycia, trafienia, ale również nowe pozycje książkowe związane z tematyką minerałów. Wśród wielu z nich znajduje się jedna, która szczególnie zwróciła moją uwagę. Czy „Minerały i Skały Polski” Eligiusza Szełęga znajdzie się wśród pozycji obowiązkowych na naszych półkach? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w obszernej recenzji.

Na to czekałem. Minerały i skały Polski

Na samym początku muszę powiedzieć, że czekałem na tę książkę wiele lat. Niejednokrotnie zadawałem sobie pytanie, czy kiedykolwiek powstanie. Na wstępie chcę podkreślić, że znam autora i bardzo szanuję jego ogromną wiedzę i doświadczenie. Dr Eligiusz Szełęg jest adiunktem w Instytucie Nauk o Ziemi Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, autorem i współautorem wielu publikacji naukowych, książek, a także jednym z ekspertów uznanej na całym świecie strony internetowej mindat.org. Jest również prywatnie bardzo interesującą osobą, a jego wiedza i zamiłowanie do minerałów jest ogromne. Pomimo tego swoją recenzję napiszę obiektywnie, choć trudniejsze jest to do zrobienia nie tyle ze względu na wspólną znajomość, a na tematykę książki.

O ile zazwyczaj spotykamy pozycje związane z minerałami oparte o treści i zdjęcia okazów z całego świata, o tyle w swoich pozycjach (szczególnie recenzowanej) autor przedstawia minerały Polski, podając zdjęcia i opisy dotyczące naszego kraju. Stawia je to w szeregu niemającym dużej konkurencji, jednocześnie będąc jednym z największych (przynajmniej według mnie) atutów. Już na starcie otrzymujemy coś szczególnego, co dotyka tematu który nas interesuje, jednocześnie opierając się na przykładach dla nas dostępnych. Jako człowiek który interesuje się minerałami od ok. 30 lat, skupiający swój obecny zbiór na okazach rodzimych, oczekuję kompletnej pozycji, która zaspokoi mój głód na dobrą lekturę w wersji papierowej. Wiadomo, w internecie możemy znaleźć wiele informacji, często też nierzetelnych lub nie do końca poprawnych.

Tak samo, a zupełnie inaczej

Istotnym faktem jest to, że autor „podobną” książkę już napisał. Podobną pozornie, bo choć „Atlas Minerałów i Skał” wydany przez wydawnictwo Pascal również przedstawia minerały Polski, zawiera nawet kilka tych samych fotografii, jest jednak książką inną. Wiele lat temu podczas rozmowy z Eligiuszem dowiedziałem się, że planuje napisać nową. Tym razem wydaną w pełni zgodnie ze swoją wizją. Wg mnie dość mocno widać tę różnicę, co wcale nie stawia żadnej z nich w złym świetle. Nowa książka powstawała około dwa lata, zmieniony został jej format i proporcje. Tym razem autor nawiązał współpracę z MULTICO Oficyna Wydawnicza. Wydawnictwo to powstało w latach ‘90 i znane jest z książek przyrodniczych. Na przestrzeni lat wydało dużą ilość książek, atlasów i leksykonów przyrodniczych. Książki skierowane są zarówno do pasjonatów i specjalistów. Szczerze mówiąc sam nie miałem pojęcia ile pozycji od MULTICO znajduje się w mojej bibliotece. Jak się okazuje, naprawdę sporo.

Solidne 390 stron

Nowa książka „Minerały i Skały Polski” Eligiusza Szełęga jest pozycją uniwersalną. Wydana w twardej i solidnej oprawie o rozmiarach ok. 22 x 16 x 2,5 cm, balansuje między kompaktowością, a pozycją typowo biblioteczną. Z jednej strony bardzo wygodnie się przegląda taki format, z drugiej dobrze wygląda na półce. Nie jest to na pewno pozycja „pod pachę” w teren. Strony są na dość cienkim papierze, jednak jest on solidny i nie traci na jakości. Grubsze kartki zwiększyły by też zdecydowanie objętość książki. Prawie 390 stron robi swoje. Trzyma się ją wygodnie i przegląda fajnie. Poręczność jest zatem na pewno jednym z jej atutów. Czcionka jest czytelna, a podział minerałów dodatkowo podkreślony odpowiednimi kolorami co ułatwia intuicyjne przeglądanie. Fotografie okazów są dobrze wykonane (tutaj ogromny plus dla autora, który jest również autorem fotografii). Okazy fotografowane w macro są dobrze ukazane, doświetlone, a w połączeniu z szatą graficzną całość tworzy naprawdę spójną i miłą dla oka pozycję.

Fotografie pod lupą

Zaczynając omawiać fotografie przechodzimy do samej treści. W przypadku tego typu książek zdjęcia również stanowią ważny jej element. Niezależnie czy chcemy przekazać czytelnikowi cechy charakterystyczne grzybów, roślin czy minerałów ich zobrazowanie daje lepszy efekt niż jakikolwiek opis. Dodatkowo, w przypadku minerałów gdzie ich występowanie, lokalizacja i otoczenie ma wpływ na formy krystalizacji, barwę itd., zdjęcia są równie ważną informacją co treść opisu. W przypadku „Minerałów i skał Polski” fotografie są zatem bardzo istotne i stanowią o jakości tej publikacji. Ogrom pracy włożony w ich wykonanie budzi podziw, szczególnie jeśli ktoś próbował już wcześniej robić zdjęcia swoich zbiorów. Dodatkowo, zdjęcia okazów z różnych lokalizacji pozwalają czytelnikowi na wychwycenie różnic jakie pojawiają się nie tylko między poszczególnymi minerałami, ale również pomiędzy różnymi formami krystalizacji jednego. Dzięki temu może on poznać różne oblicza Kalcytu, Markasytu czy Malachitu.

Esencja mineralogicznej wiedzy

Jeśli chodzi o tekst należy podkreślić trzy rzeczy. Po pierwsze tekst jest rzetelnie zredagowany. Po drugie informacje zawarte w książce są oparte na badaniach, a osoba która je napisała ma odpowiednie kompetencje. Po trzecie nazwy zawarte w pozycji są prawidłowe i aktualne. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ w przeciwieństwie do wielu dziedzin nauki w tym przypadku od wielu lat powielane są powszechnie błędy opisowe, w nazewnictwie, a także dotyczące podziałów. Książka stanowi zatem kompendium wiedzy, które z jednej strony jest zgodne z nauką, z drugiej napisane w sposób przejrzysty i zrozumiały zarówno dla osoby obeznanej z tematem, jak i zupełnie początkującej. Po wstępie od autora możemy zapoznać się z tym, czym jest mineralogia, poznać systematykę minerałów, ich cechy fizyczne. Prócz tekstu i fotografii zamieszczono także tabele, które są bardzo fajnie wkomponowane, z zachowaniem odstępów i przestrzeni, co ułatwia przeglądanie. Fotografie zawierają właściwe opisy zarówno co do tematu, minerału i lokalizacji. Łatwo zatem zrozumieć na konkretnych przykładach czym jest łupliwość, połysk itd. Możemy również dowiedzieć się o właściwościach magnetycznych, radioaktywności czy luminescencji minerałów.

Całość została uporządkowana, dzięki czemu książka nie jest chaotyczna i łatwo się w niej odnaleźć.  Autor przeprowadza nas przez podział minerałów na: -Pierwiastki -Siarczki -Halogenki -Tlenki i Wodorotlenki -Węglany -Borany -Siarczany -Fosforany, Arseniany i Wanadany -Molibdeniany -Wolframiany -Krzemiany -Związki organiczne czyli klasyczny podział w polskim wydaniu. Następnie autor skupia się na skałach. Czym są, jakie są między nimi różnice i skład mineralny. Przedstawia podział na skały magmowe, metamorficzne i osadowe. Oczywiście ta część również została opatrzona fotografiami i odpowiednimi opisami. Na koniec możemy znaleźć klucz do oznaczania minerałów na podstawie barwy i twardości w formie praktycznych tabel, oraz skorowidz. Jeśli chodzi o opisy przy minerałach są odpowiedniej długości. Oprócz nazw i wzorów chemicznych podane zostały właściwości, powstawanie, minerały towarzyszące, występowanie i zastosowanie. Wszystko co najważniejsze jest więc opisane. Czasem spotykam się z opiniami, że w takich książkach należałoby dodać opisy przechowywania i czyszczenia. Nie do końca się z tym zgadzam, ponieważ charakterystyka minerałów w zależności od lokalizacji wymagałaby bardzo obszernych opisów. Takie zastosowanie ma sens przy konkretnym okazie. Inaczej bowiem należy się obejść z kalcytem z Kowali w zależności czy zawiera siarczki lub nie, czy też drobną szczotką kwarcową z Rabe jeśli na jej powierzchni znajduje się Realgar. Uważam, że dla formy w jakiej książka jest napisana, treść jest zatem wystarczająca, a przekazana wiedza stanowi świetny przedsionek do szerszego jej wykorzystania.

Satysfakcja dla każdego

Dla kogo zatem przeznaczona jest ta książka? Według mnie dla każdego. Z tej pozycji powinny być zadowolone zarówno osoby, które dopiero zaczynają przygodę z minerałami, osoby które już mają określoną wiedzę, ale chcą ją uzupełnić, jak również osoby doświadczone, które chcą mieć pozycję dotyczącą polskich okazów i lokalizacji. Skondensowany i zaktualizowany format wiedzy zawarty w stosunkowo niewielkim przedmiocie daje naprawdę sporo satysfakcji. Cena książki wynosi 100 zł i patrząc na ceny innych produktów w dzisiejszych czasach, nie jest ani duża, ani mała kwota. Jest w sam raz, tym bardziej, że można skorzystać z kodów rabatowych, a w zależności od źródła można ją znaleźć w niższej cenie.

Na koniec spytałem syna, czyli werdykt ostateczny

Podsumowując wg mnie „Minerały i Skały Polski” to naprawdę bardzo fajna pozycja. Cieszę się i gratuluję autorowi, że udało mu się zmieścić obszerny zakres wiedzy w takim formacie. Wydanie jest bardzo przyjemne i odpowiadając na pytanie zadane na początku, jak najbardziej znajduje miejsce na mojej półce. Na koniec zapytałem swojego kilkuletniego syna, czy podoba mu się ta książka i jak by ją ocenił. Jego odpowiedź brzmi „Tak. Jest fajna, ma dużo ciekawostek i piękne minerały”. Macie zatem dwie recenzje w jednym i ta druga choć krótka, chyba doskonale oddaje odbiór całości. To po prostu książka obowiązkowa dla osoby zbierającej polskie okazy i w pewnym sensie jedyna (a przynajmniej jedna z niewielu) w swoim rodzaju. Jak dla mnie, pozycja nr 1 wśród książek o tematyce minerałów.

Link do książki na MULTICO Oficyna Wydawnicza lasksiazek.pl

Dla czytelników bloga przy zakupie książki na stronie księgarni Multico Las książek przy użyciu kodu rabatowego MINERALYREALGAR -35% od cen katalogowych na całą ofertę na lasksiazek.pl. Kod rabatowy ważny do 28 grudnia 2023 roku.

Tomasz Zyguła
realgarblog.com

Poznaj pozostałe wpisy na blogu z działu Polecana literatura:

​

„LABORATORIUM W SZUFLADZIE. GEOLOGIA I MINERAŁY” Zasław Adamaszek

Pozycja dla rozpoczynających swoją przygodę z pozyskiwaniem okazów, budujących kolekcję, zainteresowanych doświadczaniem geologii. Także i szczególnie dla tych, co lubią coś zrobić samemu i cieszyć się, że się przydało… ← Czytaj więcej

„URANOVÉ MINERÁLY ČR A JEJICH NEJVÝZNAMNĚJŠÍ NALEZIŠTĚ” Petr Pauliš, Karel Babka i in.

Monografia o czeskich minerałach U. 570 stron zawierające m.in. obszerne opisy, mapy, przekroje geologiczne, fotografie, oraz wyniki badań. Na łamach książki skupiono się na dwóch lokalizacjach: Jáchymov i  Příbram… ← Czytaj więcej

„MIEDZIANKA. 700 LAT DZIEJÓW GÓRNICZEGO MIASTA” Marcin Makuch, Tomasz Stolarczyk

Kompedium wiedzy o Miedziance, czyli wszystko od budowy geologicznej, przez archeologię, aż po historię miasta. Całość okraszona bogato ilustrowanymi mapami, starymi zdjęciami czy pięknymi widokówkami… ← Czytaj więcej

„ALBUMY MONOGRAFICZNE O POLSKICH AGATACH” Remigiusz Molenda, Jan Rzymełka

Trzy pozycje o tytułach: „Agates from Kraków vicinity”, „Agaty z okolic Lwówka Śląskiego”, „Agaty z Płóczek Górnych”. Na strony albumów, z pośród tysięcy okazów wybrano te najbardziej wyjątkowe i niepowtarzalne…  ← Czytaj więcej

Fraza kluczowa: Minerały i skały Polski – Eligiusz Szełęg | Minerały i skały Polski – kompendium | Minerały i skały Polski – różne oblicza Kalcytu | Minerały i skały Polski – pierwiastki | Minerały i skały Polski – dla kolekcjonerów
#recenzjaksiazki #wydawnictwomultico #multico #multicooficynawydawnicza #geologypage #minerały #mineralyiskalypolski #lasksiazek #eligiuszszeleg