SUDETY – Po dwóch stronach granicy. Cz. 1

W czerwcu 2014 roku, z grupą przyjaciół wybraliśmy się na geoturystyczną wycieczkę po rejonie Sudetów. Naszym celem było oczywiście zdobycie nowych okazów do kolekcji i poznanie wcześniej nam nieznanych miejsc. Wpis nosi nazwę „Po dwóch stronach granicy” ponieważ odwiedziliśmy zarówno polskie jak i czeskie lokalizacje. Muszę przyznać że była to jedna z najintensywniejszych i zarazem najciekawszych wypraw terenowych – dzięki dobremu przygotowaniu udało nam się zrobić wiele miejscówek. Oczywiście okazy też były zacne, o czym przekonacie się czytając relację 🙂

JEGŁOWA 
Dolnośląskie, Polska

Naszym pierwszym punktem wycieczki była Kopalnia Łupka Kwarcytowego Jegłowa:

Miejsce znane przede wszystkim z występowania dużych ilości kryształu górskiego. Pojedyncze, automorficzne kwarce bez trudu można znaleźć w masie kaolinowej zalegającej równolegle do powierzchni ławic łupków kwarcytowych, bądź wypełniającej w nich szczeliny. Niestety na skutek ruchów tektonicznych znajdywane kwarce są najczęściej silnie spękane lub połamane. Ciężko o nieuszkodzony monokryształ dobrej jakości, a znajdywane okazy są zwykle niewielkie. W Jegłowej bywały jednak kwarce godnych rozmiarów, a największy do tej pory opisany kryształ miał długość 20 cm i szerokość 5 cm. Wewnątrz kryształów występują także drobne inkluzje gazowociekłe, a nawet inne minerały takie jak: kaolinit, granaty, miki, hematyt, turmalin i anataz (rzadko!).
Obiektem eksploatacji zakładu jest wcześniej już wspomniany łupek kwarcytowy. Jest to skała o białej bądź jasnoszarej barwie stanowiąca wysokiej jakości materiał ogniotrwały (aktualnie eksploatowany jest na potrzeby przemysłu i ogrodnictwa). Prócz łupków kwarcytowych obecne w wyrobisku są także łupki kwarcowo-serycytowe i serycytowe. Na powierzchniach złupkowania pierwszych dwóch często występują drobne czarne turmaliny, tzw. szerle.

Widok na kamieniołom w Jegłowej

Dzikie odkrywki po południowej stronie kamieniołomu

Kwarc – kryształ górski

Łupki kwarcytowe

Kopalnia Łupka Kwarcytowego Jegłowa

Drobne turmaliny (szerl) w łupku kwarcytowym

GROMNIK KOŁO ROMANOWA
Dolnośląskie, Polska

Mieliśmy informację, że w niewielkim odsłonięciu pegmatytu na górze Gromnik (od strony wsi Romanów) znaleźć można minerał columbit. Występujące tam kryształy mają mieć wielkość ok. 5-6 mm. Po przeciwnej stronie wzniesienia można znaleźć również kryształy berylu wielkości około 1 cm. Niestety informacje te nie zostały przez nas potwierdzone.

Wieża widokowa na szczycie Gromnika

WZGÓRZE STRACH, KOŹMICE
Dolnośląskie, Polska

Nieczynny kamieniołom granodiorytu nieopodal Koźmic. W tamtejszym pegmatycie znaleźć można rzadkie minerały, m.in. ilmenit, epidot, tytanit, allanit i gadolinit. Okazy z tego miejsca nie posiadają szczególnych walorów kolekcjonerskich, stanowiąc raczej ciekawostkę ze względu na ich rzadkie występowanie. Zmetamiktyzowany gadolinit występuje w formie drobnych soczew blisko kontaktu z mylonitami.

Kamieniołom na wzgórzu Strach

Poniżej fotografie niektórych ze znalezionych okazów.
Pierwszy z minerałów to allanit-(Ce) zawierający mikro inkluzje torytu. Próbki minerału zostały poddane badaniu homogeniczności rozkładu pierwiastków metodą EPMA z zastosowaniem mikrosondy rentgenowskiej. Uśredniony wynik analizy dla Allanitu-(Ce) wyniósł: [wt. %]: SiO₂ – 32,40; TiO₂ – 0,78; ThO₂ – 3,66; Al₂O₃ – 15,93; Fe₂O₃ – 6,39; Y₂O₃ – 0,11; La₂O₃ – 4,67; Ce₂O₃ – 8,31; Pr₂O₃ – 0,64; Nd₂O₃ – 2,15; Sm₂O₃ – 0,17; MgO – 0,69; CaO – 12,73; MnO – 0,69; FeO – 9,32; H₂O – 1,62.

Gniazda allanitu-(Ce) w pegmatycie, in situ

Wyodrębniony ze skały pegmatytowej allanit-(Ce) 

Niektóre z przywiezionych okazów allanitu

Epidot

Jedyny znaleziony okaz tytanitu

SZKLARY
Dolnośląskie, Polska

O Szklarach chyba nie ma sensu się zbytnio rozpisywać; dawna kopalnia i huta niklu działająca w latach 1890 – 1982 (huta od 1901 r.). Miejsce masowo odwiedzane przez kolekcjonerów, którzy znają je z występowania takich minerałów jak: opal, chalcedon, chryzopraz, magnezyt, chryzotyl, antygoryt, pimelit, garnieryt itd. (pełna lista na mindat). Tym razem wpadliśmy do Szklar dosłownie na kilkanaście minut. O okazy zawsze tu łatwo, zebraliśmy więc kilka większych brył białego chalcedonu, sardu, magnezytu i ruszyliśmy dalej.

Komin dawnej Huty w Szklarach

Chalcedon

Żyły magnezytu

Płyty gnejsowe w pobliskim zakładzie kamieniarskim:

LUBACHÓW GÓRNY
Dolnośląskie, Polska

Interesujące nas odsłonięcie zlokalizowane jest poniżej mostu w Lubachowie, tuż obok granicy z Bystrzycą Górną. Występuje tam bardzo ciekawa skała, tzw. hornblendyt apatytowy będący najstarszą skałą magmową w Polsce. Wśród jawnokrystaliczych kryształów hornblendy tkwią bezkształtne zielone skupienia apatytu. Kilkaset metrów dalej po przeciwnej stronie odsłonięcia z hornblendytem znajduje się niewielka odkrywka piribolitu z drobnymi granatami (pirop).

Odsłonięcia skalne pod lubachowskim mostem

Hornblendyt apatytowy in situ

Znalezione okazy hornblendytu apatytowego

Słabo widoczne odsłonięcie z piribolitem (za drewnianym ogrodzeniem)

Piropy w piribolicie

Druga część wpisu na stronie: SUDETY – Po dwóch stronach granicy cz. 2 

Poznaj pozostałe wpisy na blogu REALGAR:

▪ KOPALNIA W POSĄDZY – Zapomniane dziedzictwo siarkowe
▪ PERŁY JANINY czyli o wyjątkowej kolekcji Pawła Siudy i libiąskich Skittlesach
▪ REGULICE – co wulkanizm ma do ametystów i agatów?
▪ INKLUZJE czyli o tym co w krysztale zamknięte
▪ RUDNO – O melafirach, heulandycie i agatach
▪ ODRA – Katastrofa ekologiczna, a wody kopalniane

Fraza kluczowa – vycpálek