GZD SIEWIERZ. Na dolomitowej hałdzie

Siewierz to niewielkie miasto zlokalizowane w powiecie będzińskim, około 25 km na północny-wschód od Katowic. Pod względem innych śląskich miast nie odznacza się niczym szczególnym, ale jest tu coś co może przyciągnąć naszą uwagę – Górnicze Zakłady Dolomitowe GZD i eksploatacja na dużą skalę.

GZD Siewierz (hałda) — karta lokalizacji. Stan na wrzesień 2016 roku
Siewierz, Powiat Będziński, Śląskie, Polska
Relacje z wypraw terenowych; #Realgarwterenie czyli „terenowy sneak a peek”

O minerałach występujących w tutejszych kamieniołomach słyszałem już niejednokrotnie więc przy najbliższej okazji jaka się nadarzyła postanowiłem sprawdzić lokalizację osobiście. Teren musiałem jednak ograniczyć wyłącznie do przeglądnięcia materiału na hałdzie zlokalizowanej najbliżej Drogi Krajowej nr 1 – E75…i było warto.

Kopalnia odkrywkowa w Siewierzu to zakład w którym pozyskiwany jest dolomit na potrzeby budownictwa, drogownictwa i hutnictwa. Eksploatuje się tu skały wieku dewońskiego i triasowego. Z występujących minerałów można wymienić m.in. kalcyt, dolomit, ankeryt, galena, sfaleryt, cerusyt, smithsonit, goethyt.

Na dolomitowej hałdzie

Materiał odłożony na hałdzie reprezentowany jest w znacznej mierze przez skałę dolomitową różnego typu. Zauważyć możemy tutaj chociażby skały zróżnicowane pod względem zabarwienia (szary, brunatny) czy występowania kawern wypełnionych kryształami kalcytu bądź dolomitu. Kawerny obecne są w znacznych ilościach i zdecydowana większość bloków skalnych posiada pustki ze szczotkami. Obok dolomitu na hałdzie możemy natrafić również na wapienie.

Kalcyt obecny jest najpowszechniej, jednak przeważnie są to szczotki zbudowane z drobnych, kilkumilimetrowych kryształów. Większe monokryształy trafiają się znacznie rzadziej. Barwa kalcytu jest zróżnicowana, znaleźć możemy kryształy począwszy od barwy białej, przez jasnomiodowe, aż po intensywnie bordowe, mocno zabarwione tlenkami żelaza. Warto zwrócić uwagę, że obecne w pustkach kryształy znacznie różnią się pod względem jakości – zdarzają się okazy wyjątkowo urokliwe o dobrze wykształconych kryształach, bardziej przejrzystych o mocnym połysku. Analogicznie do kalcytu kawerny bardzo często wypełnia również dolomit oraz z łatwością możemy natrafić na masywne skupienia ankerytu (Fe-dolomit) o brunatnej barwie. W mniejszych ilościach natkniemy się na minerały rud Zn-Pb (sfaleryt/galena) oraz goethyt, który występuje w formie masywnych pokryw.

Wypada jeszcze dodać, że chcąc zdobyć lepsze okazy do kolekcji pasuje zaopatrzyć się chociażby w 5 kg młot; jak to zwykle bywa najlepsze okazy jest najtrudniej zdobyć. Często ładnie wykształcone szczotki tkwią w dużych bryłach dolomitowych, które nie ulegają pod uderzeniami zwykłego sprzętu terenowego.

Hemimorfit z Siewierza

W sieci można znaleźć wzmiankę o tym, że w Siewierzu znajdziemy hemimorfit występujący w formie charakterystycznych czerwonych kryształów wypełniających pustki w dolomicie kawerniastym. Kilka lat temu, na jednej z krakowskich giełd udało mi się nawet kupić taki okaz, podpisany właśnie jako hemimorfit pochodzący z Siewierza. Mając do dyspozycji więcej okazów tego typu wykonaliśmy badania rentgenograficzne, które wykazały, że minerał określany jako hemimorfit jest w rzeczywistości dolomitem*. Oczywiście, nie wyklucza to w żaden sposób występowania hemimorfitu, aczkolwiek wygląda na to, że niektórzy kolekcjonerzy powinni zweryfikować to, co posiadają w kolekcjach.

Film o Górniczych Zakładach Dolomitowych Siewierz dostępny na YouTube:

* Rentgenogramy zostaną dodane do wpisu w późniejszym czasie – na dzień dzisiejszy nie mam możliwości ich opublikowania

Za jakość fotografii w tym wpisie przepraszam – wyjątkowo nie byłem zaopatrzony w mój sprzęt.

Piotr Zając
realgarblog.com

Poznaj pozostałe blogowe wpisy z działu Wyprawy terenowe:

Kopalnia Kowala

Lokalizacja słynąca przede wszystkim z pirytu. W obrębie czarnych/szarych margli i wapieni famenu występują strefy ze zwiększoną ilością siarczków. Spotykane są powierzchnie pokryte pirytem, a także konkrecje pirytowe oraz spirytyzowana fauna. Znane są m.in. spirytyzowane amonity… ← Czytaj więcej

Kopalnia Bolechowice

Odkrywka z długą historią. Eksploatację tutejszych „marmurów” rozpoczęto najprawdopodobniej już na przełomie XVI i XVII wieku. W obrębie dewońskich wapieni obecne są liczne szczotki kalcytowe, nierzadko osiągające rozmiary… ← Czytaj więcej

Cegielnia Sławków

Wygląd sławkowskiej glinianki jest tak zachwycający, że nie można od niej oderwać oczu. Połączenie czerwonych glin sławkowskich z błękitną, lazurową wodą to istna geoturystyczna rozkosz. Wyczytałem gdzieś w internetach o „Sławkowskich Malediwach” i muszę przyznać… ← Czytaj więcej

Kamieniołom Izer Granit

Ze względów kolekcjonerskich interesujące są aplogranity, w których występują zwykle drobne żyły kwarcowe, a wraz z nimi mineralizacja kruszcowa. W obrębie granitów spotykane są również gniazda pegmatytowe z typowymi minerałami tworzącymi paragenezy w pegmatytach … ← Czytaj więcej

Kamieniołom w Wielkanocy

Duże żyły kalcytu o grubości do kilkunastu centymetrów przecinały wysokie ściany pokrywając wielogeneracyjnymi kryształami „płyty” węglanowe. W zależności od miejsca można wyróżnić mniej ciekawe mocno mleczne i zbite żyły kalcytowe, „jeżyki” o drobnych kryształach… ← Czytaj więcej

Jaworki – Bazaltowa Skałka

Z próbek które przywiozłem, po wytrawieniu kalcytowych migdałków, w znakomitej większości pęcherzyków zaobserwowałem bardzo drobne, ale (z uwagi na wysoki połysk) dobrze widoczne makroskopowo kryształy pirytu. Są one wielkości do 0,5 mm, dlatego też… ← Czytaj więcej

Dąbki

Analizując powyższą tabelę można dojść do wniosku, że sporo ciekawych minerałów można z piasku wydzielić. Niestety bez odpowiedniego sprzętu tona cierpliwości to mogłoby być za mało do tak ambitnego zadania. Na szczęście pierwszy minerał z powyższej listy – magnetyt… ← Czytaj więcej

KSS Wisła

Kwarce występujące w piaskowcach godulskich Wisły wykazują różną barwę i wykształcenie. Najbardziej cenione są tzw. „diamenty marmaroskie” czyli euhedralne (idiomorficzne), przeźroczyste i bezbarwne kryształy kwarcu o intensywnym diamentowym połysku. Połysk ten… ← Czytaj więcej

Fraza kluczowa: GZD Siewierz – Nowa Wioska | GZD Siewierz – Na dolomitowej hałdzie | GZD Siewierz – kopalnia dolomitu
#gzdsiewierz #gzdsiewierzkopalnia