Meteoryt z Enköping. Sąd przyznał prawo własności do meteorytu jego odkrywcom
Zakończył się głośny spór o prawa do meteorytu znalezionego w pobliżu Enköping, w regionie Uppsala w Szwecji. Sąd Najwyższy orzekł, że to nie właściciel gruntu, lecz dwaj geolodzy, którzy znaleźli meteoryt, pozostają jego właścicielami.
Niespełna pięć lat procesu o meteoryt z Enköping
W listopadzie 2020 roku, pod miejscowością Enköping, około 80 km od Sztokholmu, miał miejsce spadek meteorytu żelaznego. Dwaj geolodzy: Andreas Forsberg i Anders Zetterqvist dzięki analizie nagrań i zdjęć znaleźli 13,8 kilogramowy meteoryt, znajdujący się na terenie prywatnej posiadłości Refvelsta. Z dokonanej na miejscu oceny sytuacji wynikało, że w pierwszej kolejności meteoryt uderzył w granitowy głaz, odbił się, a następnie wbił w glebę. Po zabraniu z miejsca odnalezienia, geolodzy przekazali skałę na przechowanie do Muzeum Historii Naturalnej w Sztokholmie.
Prawa do fragmentu kosmosu
W lutym 2021 roku, z komunikatu prasowego o sprawie dowiedział się hrabia Johan Benzelstierna von Engeström, właściciel posiadłości Refvelsta. Uznał on, że meteoryt jest jego własnością, ponieważ spadł na jego ziemię. W związku z tym upomniał się o jego zwrot. Geolodzy odmówili, powołując się na szwedzkie prawo dostępu publicznego do przyrody, tzw. „Allemansrätten”. Spór trafił do sądu.
Po rozpatrzeniu sprawy, Sąd Okręgowy w Uppsali orzekł, że meteoryt stanowi mienie ruchome i dlatego stanowi własność osób, które go znalazły. Po odwołaniu się od tej decyzji, sprawa trafiła do Sądu Apelacyjnego w Svea. Orzecznictwo drugiej instancji odwróciło losy sprawy na korzyść hrabiego. Sąd uznał, że meteoryt w momencie znalezienia był częścią nieruchomości gruntowej Refvelsta i w związku z tym należy do właściciela terenu.
Zakończenie sprawy w Högsta domstolen
Ostateczne słowo należało do Szwedzkiego Sądu Najwyższego, który 19 sierpnia 2025 roku przyznał prawo własności do meteorytu jego znalazcom: Andreasowi Forsberg i Andersowi Zetterqvist. Tym samym podtrzymał orzeczenie Sądu Rejonowego z grudnia 2022 roku. W uzasadnieniu stwierdzono (uogólniając), że meteoryt po upadku nie stał się od razu częścią nieruchomości, lecz zachował status „przedmiotu ruchomego”. Równocześnie nieruchomością jest to, co ma charakter trwały, m.in. glebę. Meteoryt jest wyjątkowy, pochodzi z kosmosu i różni się od skał i materiałów, które stanowią składniki nieruchomości, w tym gleby.
Wyrok można uznać za precedensowy przypadek dotyczący postępowania w przyszłych podobnych sprawach. Do tej pory kwestia własności znajdywanych meteorytów nie była wprost regulowana w szwedzkim prawie. Co ciekawe, sąd odrzucił argument geologów, od początku sprawy powołujących się na „Allemansrätten”.
Piotr Zając
realgarblog.com
Źródła informacji zawartych w tekście:
- https://www.sverigesradio.se/artikel/finders-keepers-geologists-allowed-to-keep-rare-meteorite
- https://www.dn.se/sverige/tvist-avgjord-geologer-far-behalla-rymdsten/
- https://swedenherald.com/article/geologists-win-legal-battle-to-keep-meteorite-found-in-enkoping
Zobacz również
ODRA – Katastrofa ekologiczna, a wody kopalniane
KSIĘŻYC. Zaćmienie, cyrkon i datowanie
