KSIĘŻYC. Zaćmienie, cyrkon i datowanie
Jesień to idealna pora na obserwacje nieba. Co prawda dla geologa najważniejsze jest to, co znajduje się pod jego stopami, ale bywa również tak, że emocje wzbudzają zjawiska dziejące się na niebie. W nocy z 28 na 29 października 2023 roku można było obserwować częściowe zaćmienie księżyca, a to dobra okazja, by opowiedzieć nieco o wieku naszego naturalnego satelity, oraz najnowszych księżycowych odkryciach związanych z minerałami.
Zaćmienie księżyca
Kluczowym dla zrozumienia tego zjawiska, jest zdanie sobie sprawy, że Ziemia rzuca cień. Zjawisko astronomiczne, w którym najogólniej mówiąc księżyc przesunie się przez cień Ziemi (znajdzie się w stożku cienia) nazywamy zaćmieniem. W dniu dzisiejszym można obserwować częściowe zaćmienie, co oznacza, że tylko część tarczy księżyca znalazła się w stożku cienia.
Cyrkon, a wiek srebrnego globu
Cyrkon to minerał z grupy krzemianów, który ma ogromne znaczenie naukowe. Nie dość, że jest ważnym źródłem pierwiastka cyrkonu, jest poszukiwanym kamieniem kolekcjonerskim, to również jest wykorzystywany w oznaczaniu wieku bezwzględnego skał metodami radiometrycznymi. Jak to się ma do wcześniej wspomnianego księżyca? 23 października br. w czasopiśmie Geochemical Perspectives Letters opublikowano nowe badania dotyczące wieku księżyca, co ustalono właśnie za pomocą cyrkonu.
Datowanie uranowo-ołowiowe cyrkonu oznacza w praktyce badanie stosunków tych dwóch pierwiastków w krysztale. Uran i tor stanowią częste domieszki w cyrkonie, co powoduje jego niewielką promieniotwórczość. Z czasem uran ulega rozpadowi właśnie do ołowiu, dzięki czemu możliwe jest ustalenie czasu zachodzenia tych zmian.
Określenie wieku księżycowych skał możliwe było dzięki próbkom pobranym podczas ostatniej załogowej wyprawy na Księżyc. W trakcie misji Apollo 17 w 1972 roku z doliny Taurus-Littrow pobrano liczne próbki, z czego w jednej ze skał (próbka Troctolite 76535) stwierdzono obecność cyrkonów. Po ponad 50 latach od misji, zespół składający się z naukowców z Uniwersytetu w Chicago i Field Museum poddał skałę badaniu, wykorzystując do tego tomografię atomową APT. W ten sposób udało się ustalić wiek badanej próbki na 4,460 ± 0,031 Mld lat (Zhang et al., 2021) i wysnuć wnioski, że księżyc jest nieco starszy niż dotychczas zakładano; o jakieś 40 mln lat.
Główny autor badania, Philipp Heck odniósł się do wyników:
Źródło cytatu: https://spidersweb.pl
J. Greer, B. Zhang, D. Isheim5, D.N. Seidman, A. Bouvier, P.R. Heck
Piotr Zając
realgarblog.com
Poznaj nasze pozostałe wpisy z działu „Na czasie„:
UKRAIŃSKIE MINERAŁY z rosyjskim atakiem w tle. Autor: Grzegorz Słowik
Powołując się na dane z ukraińskiego UIP, Ukraina dysponuje około 20 000 złożami 117 rodzajów kopalin. Z tego znaczenie gospodarcze mają 8172 złoża 94 kopalin, a surowce pozyskuje się z niespełna 3000 złóż… ← Czytaj więcej
ODRA – Katastrofa ekologiczna, a wody kopalniane. Autor: Piotr Zając
Wody kopalniane odprowadzane są do wód powierzchniowych, a ich głównymi zlewiskami są rzeki Wisła i Odra. Raport Departamentu Ochrony Środowiska i Budownictwa Najwyższej Izby Kontroli z 1999 roku… ← Czytaj więcej
MIDJOURNEY i DALLE o minerałach, czyli jak sztuczna inteligencja widzi twoją kolekcję. Autor: Piotr Zając
Każdy wie jak wygląda ametyst i posiada chociaż niewielkie pojęcie czym jest geoda. Z zestawu wygenerowanych grafik wynika, że AI wie, że ametyst powinien być fioletowy… ← Czytaj więcej
Fraza kluczowa: zaćmienie księżyca
Jeden komentarz
Asakura
Bardzo ciekawy artykuł, nie podejrzewałem związków mineralogii , geologii z astronomia, widać człowiek uczy się całe życie. 😁 Pozdrawiam cała redakcję i administratora tego bloga. Ps od siebie dodam iż cyrkon będąc minerałem metamiktycznym, zawierając domieszki uranu i toru, że względu na ich promieniotwórczośc, z czasem traci strukturę tetragonalna przechodząc w postać amorficzna ( bezpostaciowa).