Magnetyt w bakteriach magnetotaktycznych MTB
Magnetyt to znany ze swoich właściwości magnetycznych, szeroko rozpowszechniony minerał z grupy spineli. Tworzy kryształy przyjmujące postać ośmiościanu lub rzadziej dwunastościanu rombowego czy sześcianu. Jest spotykany w skałach magmowych, osadowych i metamorficznych. Bywa wykorzystywany na potrzeby hutnictwa, jako najbogatsza ruda żelaza, ma znaczenie kolekcjonerskie, a także…buduje organelle bakterii magnetotaktycznych ???
Bakterie magnetotaktyczne
MTB (magnetotactic bacteria), to grupa bakterii potocznie określanych jako naturalne kompasy. Układają się one wzdłuż linii pola magnetycznego Ziemi, co jest spowodowane przez ich organelle – magnetosomy. Są to otoczone błoną, ułożone obok siebie i tworzące tzw. łańcuch, kryształy magnetytu (lub izostrukturalnego z magnetytem greigitu), dzięki którym MTB orientują się w środowisku. By móc to osiągnąć bakteria musi posiadać łańcuch o wielkości minimum 50 nm, zbudowany przynajmniej z 10-20 magnetosomów. Wielkość kryształów, ich orientacja i wzajemne ułożenie czy morfologia to cechy ściśle zależne od MTB. Są one kontrolowane przez chemizm, biochemię i genom gatunku i/lub szczepu bakteryjnego, w którym te minerały występują (Sawłowicz 2016).
PS. Trzeba dodać, że procesy nawigacyjne nadal zachodzą w bakterii, nawet po jej obumarciu. Rzec można, że minerał zostaje z właścicielem na dłużej…i jeszcze się nim bawi 😉
Uważajcie na swoje magnetyty!
Piotr Zając
realgarblog.com
literatura:
- Sawłowicz Z. 2016: Bakterie magnetotaktyczne i ich minerały. Przegląd Geologiczny vol. 64, nr 5, s. 328–337.
Poznaj więcej wpisów z działu Dydaktyka na blogu REALGAR:
Szron
Podczas zetknięcia powietrza nasyconego parą wodną z przedmiotami ochłodzonymi do temperatury poniżej 0oC, dochodzi do krystalizacji lodu. Jest to kondensacja do fazy stałej, czyli resublimacja… ← Czytaj więcej
Pierścienie lieseganga
Pierścienie lieseganga (pierścienie dyfuzyjne) to nazwa zazwyczaj koncentrycznych pasów, złożonych głównie ze związków żelaza, występujących w wietrzejących skałach. Nazwane zostały od ich odkrywcy, chemika… ← Czytaj więcej
Metamiktyczne minerały
Klasa minerałów amorficznych, które początkowo były krystaliczne, a utraciły swoją strukturę krystaliczną na skutek uszkodzeń radiacyjnych z rozpadów promieniotwórczych… ← Czytaj więcej
