ORPIMENT – Minerał Aurypigment

Aurypigment (eng. Orpiment, ros. Аурипигмент) to rzadki minerał siarczkowy; siarczek arsenu o wzorze As₂S₃

Aurypigment
Poch.: Jiepaiyu, Shimen, Chiny
Okazy prezentowane na XVII Lwóweckim Lecie Agatowym w 2014 roku

Aurypigment znany był już w starożytności. Jego nazwa pochodzi od łacińskich słów aurum i pigmentum co oznacza złoty barwnik. Szeroko wykorzystywany był w malarstwie właśnie jako barwnik (co często miało znaczny wpływ na zdrowie malarzy).

Aurypigment
Poch.: Hunan, Chiny
Okaz prezentowany na Międzynarodowej Giełdzie
Biżuterii i Minerałów – Kraków, Chemobudowa w 2018 roku

Aurypigment
Poch.: Kop El’brusskiy, Kabardo-Bałkaria, Rosja
Okaz prezentowany na Międzynarodowej Giełdzie
Biżuterii i Minerałów – Kraków, Chemobudowa w 2019 roku

A. jest rudą arsenu którego zawartość dochodzi do 61%.
Zwykle występuje w skupieniach zbitych, nerkowatych, groniastych, naciekowych i w postaci nalotów. Tworzy kryształy słupkowe, często zbliźniaczone. Ładnie wykształcone kryształy są bardzo rzadkie.
Charakteryzuje się żółtą barwą, złocistą bądź pomarańczowożółtą. Ma niską twardość: 1.5-2 w skali Mohsa, oraz gęstość 3.4 g/cm³. Posiada połysk perłowy, tłusty lub jedwabisty oraz żółtą rysę. Ma doskonałą, wyraźną, dwukierunkową łupliwość.

Aurypigment
Poch.: Jiepaiyu, Shimen, Chiny
Okazy prezentowane na XVII Lwóweckim Lecie Agatowym w 2014 roku

A. jest minerałem powstającym w wyniku niskotemperaturowych procesów hydrotermalnych. Może być produktem ekshalacji wulkanicznych oraz krystalizować jako wtórny minerał po realgarze. Często zawiera domieszki rtęci, antymonu, selenu, wanadu czy germanu (Żaba 2003). Najczęściej współwystępuje z realgarem, cynobrem, dolomitem, antymonitem i sfalerytem.

Hutchinsonit i aurypigment
Poch.: Kop. Quiruvilca, La Libertad, Peru
Wymiary: 50x42x27 mm, x 5 mm. Kol. Grzegorz Słowik

Najczęściej stosowany jest w garbarstwie, w przemyśle chemicznym oraz przy produkcji farb. Bywa otrzymywany syntetycznie m.in. pod nazwą „królewskiej żółci”.

Aurypigment 
Poch.: Chiny
Kol. Tomasz Zyguła

Największe złoża aurypigmentu to: Cavnic, Baia Sprie (Rumunia), Djulamerk (Turcja), Allchar (Grecja) i Minkiula (Syberia).
W Polsce występuje przede wszystkim w rejonie Łuski Bystrego (okolice Baligrodu – Bieszczady) w utworach fliszu karpackiego.

Aurypigment, realgar, baryt (?)
Poch.: ZG Gruby-Rabe, Baligród, Podkarpackie, Polska
Rozmiar okazu: 5 cm. Kol. Piotr Zając

ZG Gruby-Rabe

Piotr Zając
realgarblog.com

Literatura:

• Książkiewicz M., 1968: Geologia dynamiczna. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
• Praca zbiorowa; red. Manecki A., Muszyński M., 2008: Przewodnik do petrografii. Uczelniane wydawnictwa naukowo-dydaktyczne AGH, Kraków.
• Żaba J., 2010: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Videograf II, Chorzów.
• Szełęg E., 2010: Atlas minerałów i skał. Część 1 – minerały. Pascal, Bielsko-Biała.
• Kouřimský J., 1995: Minerały i skały ilustrowana encyklopedia. Delta, Warszawa.
• Red. Łukawski K., 1999: Skarby ziemi. Kolekcja minerałów i drogich kamieni. De Agostini Polska, Warszawa.
• www.mindat.org.